Op 17 juni 2019 publiceerde De Morgen een open brief van Chokri Ben Chikha (Action Zoo Humain). De brief eindigt met een oproep om tijdens KANTeLing 2019 een ceremonie bij te wonen die Chokri Ben Chikha voor de Onbekende Vluchteling zal opvoeren.
De aanleiding van de brief is een recente uitzending van De Afspraak, waarin Chokri Ben Chikha te gast was.
De ceremonie in de Wulveringemkerk in Beauvoorde waarnaar in de tekst wordt verwezen, maakt deel uit van KANTeLing 2019, het jaarlijkse zomerfestival van de KANTL. Het festival concentreert zich dit jaar op het thema 'engagement in de letteren'.
De tekst van de brief wordt hieronder overgenomen.
Mijn optreden in De Afspraak op 28 mei deed veel stof opwaaien - zeker toen Chris Janssens (Vlaams Belang) een week later in hetzelfde programma zijn opwachting maakte. Ik zou immers beweerd hebben dat 800.000 Vlaamse kiezers racistisch zijn door op zijn partij te stemmen. Hij koppelde daar meteen de dreiging aan ons theatergezelschap Action Zoo Humain 18 procent lichter te maken. Ik vond het bemoedigend dat extreemrechts zich zo passioneel ging interesseren in kunst.
Dat een kopstuk de kracht van kunst zo hoog inschat, is aandoenlijk. Na de uitzending waarin ik te gast was, kreeg ik gelukkig ook schouderklopjes, maar de haatreacties en persoonlijke bedreigingen overheersten. Het was pijnlijk om te constateren dat er in alle kwaadheid nauwelijks oog was voor de nuance die ik had aangebracht. Wat ik werkelijk had gezegd, is dat 18 procent van de kiezers onmiskenbaar "een racistisch discours goedkeurt" en zich daar onmogelijk niet bewust van is. Ik betichtte dus niemand van racisme, maar merkte wel op dat zekere partijen door hun discriminerende uitspraken xenofobe sentimenten aanwakkeren.
Dat die ingaan tegen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, leek een deel van de Vlaamse bevolking te ontgaan. Toch beslis ik om vandaag noch kwaad, noch verontwaardigd te zijn. Ik kies er resoluut voor om de spiraal van boosheid te doorbreken. Want het is niet alleen woede die ons in haar greep houdt. Vlaanderen is in rouw. Wij, Vlamingen, zijn diep in rouw.
We leven in een tijd van verlies. En het is een kunst om een waardige verliezer te zijn. Het verdriet van Vlaanderen spreekt uit de recente verkiezingsuitslagen. Vooral Vlaams Belang plukt de vruchten van de Vlaamse rouw. Er heerst droefenis om de fatale gevolgen van de "gepromote diversiteit" en de "opgedrongen multiculturaliteit" in onze streek, zoals Chris Janssens de tendensen graag benoemt.
Er heerst rouw om de teloorgang van het oude Vlaanderen dat eendracht, eigenheid en eenheid als hoogste goed had. Rouw om de vergane trots van de Vlaamse Leeuw. Rouw om het verlies van echte solidariteit bij de socialisten, van christelijke naastenliefde bij de christendemocraten, van werkelijk vrijheidsstreven bij de liberalen. En natuurlijk rouw om het verliezen van de verkiezingen.
Ik begrijp al die pijn maar al te goed. Zo goed dat ik mijn rol als Vlaamse rouwcoach ernstiger neem dan ooit. Ik voer al vijftien jaar onderzoek naar wie of wat 'de Vlaming' is en hoe ik (al dan niet) aan dat beeld voldoe. Sinds De Leeuw van Vlaanderen (2003) en Onze Lieve Vrouw van Vlaanderen (2005) analyseer ik de identiteitscrisis in onze Vlaamse regio - door ons leed te erkennen en het vervolgens te verzachten.
Vandaag zet ik die missie nog meer kracht bij. Ik wil het verdriet van Vlaanderen in de juiste banen leiden en daarbij elke (mogelijke) inwoner betrekken. Van de rijkste en machtigste tot de meest rechteloze, de illegale, onbekende vluchteling.
Wat mij betreft staat deze laatste symbool voor het incasseren van verdriet. Als geen ander belichaamt de onbekende vluchteling het nostalgische verlangen naar de cultuur die hij of zij moest achterlaten. Een gevoel dat de Vlaming maar al te bekend is. Denk maar aan de 19de-eeuwse armoedevlucht naar Wallonië en de Verenigde Staten of aan de Vlaamse joden die moesten ontkomen aan de Duitse bezetting. Een gevoel dat vandaag voortleeft in het geestelijke escapisme naar het Vlaanderen van vroeger, ver weg van de multiculturele realiteit.
Vandaag gaan we gezamenlijk een rouwproces in om een maatschappelijke catharsis te bereiken.
Ik wil jullie daarin voorgaan als rouwcoach en daarvoor een opmerkelijk voorval aangrijpen: de dood van de onbekende vluchteling die vorig jaar op de E40 in Jabbeke werd aangereden. Hij had zich verscholen in het bos, werd door de politie met honden opgejaagd en vluchtte in paniek de snelweg op. Hij liet zijn cultuur, zijn identiteit en ten slotte ook zijn leven achter voor een betere toekomst. Hij was een waardige verliezer.
Verslagen door het gevoel van leegte dat hij achterlaat, maar dankbaar dat hem een verder lijden bespaard is gebleven, geven we u kennis van het overlijden van de Onbekende Vluchteling. Hij sneuvelde op zijn tocht naar een veilig heenkomen.
We nodigen u uit om op woensdag 3 juli zijn jonge leven te herdenken. De ceremonie, een uitvaart met zang en dans, vindt plaats om 15 uur in de Wulveringemkerk in Beauvoorde, op een steenworp van de snelweg. Hij hield van witte rozen.
Na de ceremonie is er de mogelijkheid tot condoleren. Ik hoop u daar te mogen ontmoeten. Om de onbekende vluchteling in onszelf te vinden. Om te oefenen om waardige verliezers te zijn.
Met vriendelijke groeten,
Chokri Ben Chikha, rouwcoach en theatermaker
Deel deze pagina